Trening motoryki u dzieci i młodzieży jest równie istotny co u dorosłych zawodników, lecz wygląda on zgoła inaczej. Błędem, który najczęściej można zauważyć u mniej doświadczonych trenerów jest realizowanie tych samych zadań i metod treningowych tylko ze zmniejszoną intensywnością i objętością co, u dorosłych w treningu dzieci i młodzieży. Planując trening motoryki dla najmłodszych, trzeba uwzględnić ich wiek kalendarzowy, biologiczny oraz staż treningowy. Ma to kluczowe znaczenie ze względu na indywidualne występowanie okresów sensytywnych w których konkretna cecha motoryczna wymaga mocnego bodźcowania by zbudować u zawodnika solidny fundament, który w przyszłości będzie podstawą do dalszego harmonijnego rozwoju. Przeoczenie tego “złotego okresu” może stać się przysłowiową poprzeczką nie do przeskoczenia w późniejszym etapie szkolenia i niewykorzystaniem w pełni potencjału zawodnika.
Szukasz treningu dla swojego dziecka?
Sprawdź tutaj
Najważniejszym z punktu widzenia późniejszej rywalizacji sportowej jest rozwinięcie koordynacji ruchowej i szybkości. Te dwie cechy motoryczne mają swoje, krytyczne okresy rozwoju, w których młodzi zawodnicy są w stanie rozwinąć je szybciej i na wyższym poziomie między 8 a 13 rokiem życia. Największy progres w biegu na 15m u piłkarzy nożnych odnotowuje się między 10 a 14 rokiem życia i wynosi on ok 20%, dla porównania w okresie między 14 a 18 rokiem życia oscyluje on na poziomie 8%. Podobnie wygląda to w teście szybkości biegu na 30m, gdzie w okresie między 10 a 15 rokiem życia można osiągnąć progres rzędu 21%, co jest ogromnym skokiem w porównaniu, gdy zaczniemy pracować nad szybkością później tzn. między 15 a 18 rokiem życia, ponieważ wtedy możemy poprawić ten wynik o zaledwie 4%. Trening motoryczny dla dzieci powinien zawierać sobie elementy, które w znaczmy stopniu będą oddziaływać na wyżej wymienione cechy motoryczne, przy okazji stwarzając warunki do rywalizacji poprzez różnego rodzaju formy zabawowe.
Koordynacyjne zdolności motoryczne:
- Orientacja czasowo-przestrzenna- jest zdolnością do dokładnej oceny położenia ciała i jego zmiany w stosunku do punktu odniesienia i realizowania ruchów pożądanym kierunku.
- Zachowanie równowagi – umożliwia utrzymanie zrównoważonej pozycji ciała w czasie czynności ruchowej lub po jej zakończeniu. Dzieli się ją na równowagę statyczną i dynamiczną.
- Kinestetyczne różnicowanie ruchów – to wysoka dokładność i ekonomiczność wykonywania ruchów, poprzez ocenę kątowych pozycji w stawach, stanu napięcia mięśniowego oraz prędkości ruchów.
- Rytmizacja ruchów – pozwala na zapamiętanie, odtwarzanie i realizowanie określonej struktury ruchów cyklicznych i acyklicznych. Przejawia się zdolnością do dostosowania ruchów do podanego rytmu zewnętrznego lub własnego.
- Szybkość reakcji – pozwala na szybkie rozpoczęcie i wykonanie celowego krótkotrwałego działania ruchowego na podany sygnał, w którym uczestniczyć może całe ciało lub jego część np. ręka lub noga.
- Sprzężenie ruchów – jest zdolnością do łączenia oddzielnych ruchów i działań w całościowe kombinacje ruchowe. Zapewnia celową organizację ruchów poszczególnych części ciała, prowadząc do integracji czasowych, przestrzennych i dynamicznym parametrów ruchów i podporządkowania ich zadaniom realizowanym przez całe ciało.
- Częstotliwość ruchów – to możliwość wykonania maksymalnej liczby ruchów całym ciałem lub jego częścią bez ograniczenia ruchowego.
Wysoki poziom sprawności fizycznej jest możliwy poprzez nauczanie i kształtowanie kompetencji ruchowych, które stanowią abecadło treningowe i stwarzają warunki do późniejszego rozwijania cech motorycznych m.in. siły, mocy i szybkości. Nauka i opanowanie tych umiejętności ruchowych jest głównym celem treningu motoryki u dzieci i młodzieży. Poniżej przykłady niektórych z nich:
- Antyrotacja i siła mięśni core.
- Przyśpieszenie, hamowanie i ponowne przyśpieszenie.
- Dolne partie ciała – ekscentrycznie.
- Rzucanie, chwytanie, łapanie.
- Skakanie i lądowanie.
Tego typu umiejętności zaliczane są do motoryki podstawowej. Opanowanie ich i dalszych progresji jest kluczowe dla właściwego rozwoju motorycznego młodych zawodników w tym dla obniżenia ryzyka występowania urazów przeciążeniowych. Planując trening motoryczny dla dzieci, warto wykonać wstępne testy oceniające poziom ruchowy i stopień rozwoju zawodnika, a są nimi m.in.:
- PHV – ocena wieku biologicznego zawodnika – pomaga właściwie dobrać kolejność trenowania poszczególnych cech motorycznych i stosowanych do ich rozwoju metod treningowych.
- FMS – ocena globalnych wzorców ruchowych w tym, stabilności i mobilności stawów, zakresów ruchu i kontroli nerwowo-mięśniowej.
- Ocena wyskoku i lądowania – ilościowa i jakościowa ocena mocy kończyn dolnych oraz techniki skoku i lądowania.
- Testy siły mięśniowej – specjalnie opracowany dla dzieci i młodzieży zestaw podstawowych ćwiczeń siłowych m.in. podciąganie na drążku, w raz ze skalą ocen promującą do późniejszego treningu siły mięśniowej.
